o<odj i.jd wdrlaId l< m,af,lkafoa Wu.

o<od .ufka ie.jqKq jrefKa

Wrefj, OïuLkaO ysñhkag rc;=ud úiska fok ,o fï ikaki u.ska ‍ft;sydisl f;dr;=re /ilau wkdjrKh jkafkah' o<od jykafiag ;snQ i;=re lror bka m%Odk jkafkah' tajd we;eï ;;ald,Sk Ök wd§ uQ,dY% iu.o .e<fmkafkah'

fï ikakig wkqj o<od jykafiag wdrlaIdj wysñ jkafka ijeks merl=ïnd uyrcqf.a wNdjh;a ^1467& iu.h' tu ksid o<od jykafia wdrlaIs; ia:dkhla fj; jevu lrjd wdrlaId lr.ekSfï j.lSula tys .sys - meúÈ Ndrlrejkag ks;e;skau mejßKs'

tu ikakig wkqj ijeks merl=ï rcqf.a uqkqmqre jQ chndyq l=ure rclug m;aù we;af;a 1467 ud¾;= udihg fhÿKq ueÈka mqr mif<diajl fmdfydh ojfiah' f;dg.uqfõ Y%S rdyq, ix>rdc wd§ ysñjreka m%d¾:kd l< mßÈ isxy, lsÍgh ijeks merl=ïnd rcqf.a f,a Wreuhlg ysñúh'

tfy;a ta f,a Wreuhg ndOd we;s jQ wdldrh óg by;§ idlÉPd lf<uq' imqu,a l=ure yd wïnq¿., l=udrhdf.a l%shdl,dmhka Bg uQ,sl fya;= úh' rdcHfha fn!oaO wdOHd;añl Wreuh jQ o<od jykafiaf.a wdrlaIdjg fï ksid ;¾ck we;súh' Yla;su;a foaYmd,k jd;djrKhla fkdue;s úfgl o<od ysñg i;=re Wjÿre meñKs njg b;sydih ´kE ;rï idlaIs orhs'

fpkafydaka kue;s Ök wdl%uKslhdf.a l%shd l,dmh" u,h foaYfha ñ:Hd oDIaálhka" mç rfÜ i;=rka" ol=Kq bkaÈhdfõ oñ< wdl%uKslhka wd§ka úiska o<od jykafia meyer .ekSug W;aiql jk njg o<od jykafiaf.a Ndrlrejkag wjfndaO úh' ta ksid Tjqyq o<od jykafia wdrlaId lr.; hq;= wdldrh ms<sn| chj¾Okmqr Wfmdai:d.drhg /iaù idlÉPd l<y' tfia idlÉPd lsÍfuka wk;=rej o<od jykafia ryis.; f,i le,E ud¾.hla Tiafia wdrlaIs; m%foaYhlg f.k f.dia wdrlaId lsÍug Tjqyq mshjr .;ay'

tys uQ,sl;ajh f.k we;af;a uvq.,af,a §mxlr uyd ia:úrmdohdKkah' Wkajykafiaf.a iydhg hdmyqfõ iqfïO ysñ" ùod.u iquk ysñ" leì,a,shdfmd< idufkar ;ek" Woïúg idufkar .Kskakdkafia" w.q,auvqfõ .Kskakdkafiao Wkajykafia i;akuf.a wdjf;aj lghq;= i|yd wdjf;ajlrejka ;sfokl=o iu. Od;= lrvqj ryis.; f,i isxyf,a ol=Kq m%foaYhg jevu lrjd ;sfí'

o<od jykafia iu. ;j;a mQcd NdKav /ilao /f.k f.dia ;sfí'

l,s.q rc;=uka mQcd l< w.,a 24la Wi udKslH fka;% hq.,hlska hq;= Ôjudk nqÿka jeks fm<yr mdk nqÿ ms<suh'

w.,a 21la Wi ysá ms<suh'

i¾j{ Od;= iys; iudê bßhõfjka hq;= r;a;rka m%;sud 6la'

w.,a 10la Wi ysá bßhõfjka hq;= url; nqÿ ms<suh'

iSj,S Od;+ka jykafia 20la iys; iaj¾Kuh lrvqj'

jákd ueKsla 800la'

kd. udKslHh'

kS, uKsisld, ueKslH hq., fol'

.jr wx lene,a,'

l=vd rdc" uyd rdc" bre rdc" i÷ rdc" .reඬ rdc yd .=re rdc hk f;,a wvx.= uodrd fmÜg.u'

r;a;rka kQf,ka yev jev l< fudkr fldäh'

o<od jykafia /.;a fï msßi isxyrdc jkdka;rfha .uka lf<a úúO ÿIalr;d uOHfhah' ta hk w;r;=r ;j;a bÈßhg hkafka fld;kgoehs fkdoek uxuq<d ù we;' tfia uxuq<d ù isák w;r;=r fudr iy ,dÆma M, wkqNj lrñka fï msßi l,a f.jQy'

tfia .suka yßk l, l=xp kdo lrñka we;a rfcla meñK we;' tu we;d fmrgqj tu msßi .uka lrkakg jQy' tfia .uka lrñka isáh§ we;d fkdfmkS f.dia we;' ikakfiys i|yka tu m%foaYh j¾;udk fokshdh m,af,lkao f,i y÷kd.; yelsh' ta mqrdúoHd;aul jákdlulska hq;= kIagdjfYaI iy ckm%jdo Tiafiah'

wk;=rej tu ia:dkfha ;snQ f,kl o<od jykafia we;=¿ mQcd NdKav ;ekam;a fldg wdrlaId lsÍug Tjqka úiska lghq;= fldg ;sfí' tu ia:dkfha ld,hla tfia oka; Od;+ka jykafia wdrlaId lrñka isg we;'

tfia isák w;r;=r wïnq¿., l=udrhd wgjeks ùr mrdl%undyq f,iska rdcH;ajhg ^1477 - 1496& m;aùfuka wk;=rej o<od jykafia je| mqod .ekSug meñK we;' bkamiqj o<od jykafiag fld< fjks.u i;aud, we,a, iómfha l=vd o<od ud,s.hla bÈfldg wdrlaId lsÍug mshjr f.k ;sfí' tfia wdrlaId flreKq o<od jykafia i;ajeks nqjfklndyq rcq mD;=.SiSka iu. tlajQ miq o<od jykafia Ndrlrejka úiska fld<fjks.u úydrfhka tkï j;auka md¿ mkaif,ka o<od jykafia rkauf,a lkaog jevu fldg i.jd ;nd we;' bkamiqj udhdÿkafka rc oji t;=udf.a wkq.%yfhka yeô,smsáh ^weô,smsáh&" fld<dk ^fldf<dkak& f.dvlfj, Tiafia fo,a.uqjg jevu lrjQ nj lshefõ'

fï wm%lg ;U ikaki wkqj o<od jykafia fldaÜfÜ isg fo,a.uqjg jevu lrùu isÿjkakg we;af;a imqu,a l=ure fyj;a yhjeks nqjfklndyq rcq ^1470 - 1478& oji hehs wkqudk l< yelsh' nqjfklndyq rcq wfn!oaOhl= ùu Bg fya;=jkakg we;' wfkl tl, ix>rdc moúh ^uyd idñ& fynjQfjda f;dg.uqfõ Y%S rdyq, f;rKqfjdah' Wkajykafiag idïm%odhsl úfrdaOhla imqu,a l=ure yd iu. ;snqKs' o<od jykafia ryfia fldaÜfÜ rdcHfhka msgux lsÍfuka yhjeks nqjfklndyq rcqf.a rdcH Ndrldr;ajh ke;s lsÍu Wkajykafiaf.a wruqKla jkakg we;'

tfukau fï o<od jykafia ryfia jevu lrùfï .ukg o<od jykafiaf.a .sys Ndrlrejd jQ Èhjvk ks,fïjrhd iyNd.S jQ njla tu ikakfiys i|yka fkdùuo úuish hq;a;ls'

fojk., r;kd,xldr ysñhkaf.a Wmfoia mßÈ jHc o<odjla ks¾udKh lrk ,o ckm%jdohla ;sfí' th ienE o<od jykafia nj rc we;=¿ msßilg ta;a;= .ekaùug Èhjvk ks,fï;=ud ;jÿrg;a o<od ud,s.fha /£ isáhdo hkako is;sh yelsh' túg rcqg o<od jykafia o<od ukaÈrfha ke;s njla ye‍‍f.kafka ke;' tfukau o<od jykafiaf.a fjk;a m%foaYhlg jevuùu u.ska wdrlaIdjo ie,fikafkah'

i;=re Wmo%jj,ska wdrlaId lsÍug o<od jykafia wdrlaIs; f,i i.jd ;enQ fokshdfha fld< fjks.u" m,af,lkao .ï m%foaY‍h j¾;udkfha jqj mj;skafka b;d ÿIalr ;;a;ajfhah' tu ia:dkhg <.dùu wo mjd myiq lghq;a;la fkdfõ' iajNdúl jeis jkdka;r j,ska hq;= jQ tu m%foaY wo .eñ ck;djf.ka ckdjdi ù we;'

.sx ..g tlajk ;=kafod< fyj;a Wvlekao fod< udj; Èf.a my<g .uka lrkd úg m,af,lkafoa o<od jykafia i.jd wdrlaId l< ia:dkh yuqfjhs' relaw;a;k fyak f,i tu ia:dkh msysá NQñh j¾;udkfha jHjydr lrkq ,nkafkah'

o<od jykafia i.jd ;snQ tu ia:dkh;a wdY%s; m%foaYh j¾;udkfha f;a j.dfldg we;' lsis lf,l fyda ixrlaIKhg ,la fldg fkdue;s ksid tu ia:dkh y÷kd .ekSu mjd ÿIalrh'

m,af,lkafoa o<od jykafia ;ekam;a fldg ;snQ ia:dkfha l=vd f.dúfmd<la j¾;udkfha§ mj;S' th tl, .,a jeáj,ska wdrlaId lsÍug tl, mshjr f.k we;' fodf<a ;snQ úYd, .,a f.keú;a tu lghq;= isÿlr we;s njo oel.; yelsh' tu .,a 'wdç l%uh' kue;s bmerKs ;dlaIKsl l%uhla Ndú; fldg tu ia:dkhg f.keú;a we;s njo wikakg ,enqfKah'

tu ia:dkfha tl, Wu.la meje;s nj ck;dj mji;s' tfy;a tjeks Wu.la wo oel.; fkdyelsh' o<od jykafia ie.jQ ;ek f,k ;=<g jeis j;=r .,dtau je<elaùu i|yd tl, l=vd w.,la Bg by<ska lmd we;' tys fldgia wo o y÷kd.; yelsh' bmerKs W¿ legj, fYaIhkao j¾;udkfha mjd fï ia:dkfha úisÍ ;sfnkq oel.; yelsh' tu f,fkys isg ;=ka fod< olajd ryia Wu.la meje;s njgo ck;dj w;r úYajdihla mj;S' we;eï wjia:dj, Èjd ld,fha§ o<od jykafiaf.a wdrlaIdj m;d tu Wu.g jevu lrjQ njgo ck;dj w;r idïm%odhsl úYajdihla mj;S' i;=re Wjÿrla meñKshfyd;a tu ie.ùu i|yd tu Wu. ilia lr ;snQ njgo ;j;a woyila ;sfí' tfy;a tjeks Wu.la msysgd ;snQ njg j¾;udkfha§ lsisÿ i,l=Kla fyda fYaI ù ke;'

fï ia:dkfha ;snQ bmerKs fodrla uykqjr fl!;=ld.drhg f.k f.dia we;s nj;a th 'm,af,lkao' f,i kïfldg we;s nj;a ck;dj i|yka lr isáhy' mQcH lUqremsáfha jkr;k udysñfhdao jrla fï ia:dkhg meñKs úg fodrla ÿgq nj i|yka lr ;sfí'

o<od jykafia jevu lrjk ;=re w;=reoka ù we;ehs mejfik fï ia:dkfha ;snQ f,kg o<od jykafia iDoaê n,fhka jevu fldg we;s njgo úYajdihla ck;dj w;r m%p,s;h'

óg kqÿrej miqlf,l md¿ mkai, keue;s ia:dkfha o<od ud,s.hla bÈlrk ;=re m,af,lkafoa msysá fï ia:dkfha o<od jykafia jir lsysmhlau jev ys| ;sfí' tfukau .sx .. .,d md¿ mkai, hgjk wjia:dj,§ jßka jr fï ia:dkhg o<od jykafia jevu lr we;s njo lshefõ'

m,af,lkafoa msysá o<od jykafia i.jd ;enQ ia:dkh wdrlaId lr.kekSug n,OdÍkag Wkkaÿjla fkdue;' tfyhska wfma rfÜ b;sydih fukau o<od b;sydiho wkd.; mrmqr fjkqfjka fYaI fkdjk fõokSh ;;a;ajhla Wodù ;sfí'

u;= iïnkaOhs - fok.u Oïñl rKùr